دیر حرف زدن کودک یا تاخیر گفتار کودک زمانی به عنوان مشکل در نظر گرفته می‌شود که کودک در بازه زمانی که دیگر همسن‌هایش توانایی گفتاری پیدا می‌کنند، نتواند تا حد قابل قبول اصوات تولید کند. و در ادای کلمات دچار مشکل باشد. یادگیری زبان به یکباره اتفاق نمی‌افتد و کودک از زمان نوزادی قادر به تولید اصوات نامفهومی است که والدین را مشتاق به برقراری ارتباط می‌کند.

کودکان به طور طبیعی با شنیدن کلمات می‌توانند به مرور زمان آن‌ها را تقلید کرده و شروع به صحبت کنند. در صورتی که کودک دچار نقص جسمانی یا ذهنی باشد، روند طبیعی تاخیر افتاده و یا دچار مشکل می‌شود. با ارزیابی‌های اولیه می‌توان جلوی پیشروی اختلال را گرفت و یا آموزش‌های به هنگام را آغاز کرد. در ادامه نحوه تشخیص دیر حرف زدن کودک و راه‌های درمان آن را ارائه کرده‌ایم.

منبع: دیر حرف زدن کودک | علت و درمان تاخیر گفتار کودک

دیر حرف زدن کودک

دیر حرف زدن کودک بنابر دلایل مختلفی مانند تاخیر ساده پزشکی تا مسائل پیچیده تر متفاوت است. به طور کلی کودک باید در سن 12 ماهگی اولین کلمه فارسی خود را بیان کند. در 18 ماهگی نزدیک به 50 کلمه بیان کند. و در 2 سالگی قادر به بیان جملات باشد. اگر فرزند در این سنین به چنین مهارت هایی دست پیدا نکرد، باید به متخصص مراجعه کنید.

آگاهی از روند طبیعی و تشخیص دیر حرف زدن کودک

کودک در رشد خود دوره صعودی را طی می‌کند، و پیگیری والدین در رشد کودک نباید قطع یا کم شود. رشد کودک در همه زوایا باید به دقت مورد بررسی قرار بگیرد. و این سیر باید روند مشخصی را طی کند. در غیر این صورت شاید مشکلی وجود داشته باشد، که نیاز به درمان و پیگیری دارد. سیر گفتاری کودک از لحاظ حرف زدن در سن‌های مختلف به شرح زیر است:

یک تا شش ماهگی کودک : در این سن کودک قادر به حرف زدن نیست و فقط صدای ذهنی خود را بازگو می کند مثل ناله‌های گریه یا صدای خنده.

شش تا دوازده ماهگی کودک : کودک در این زمان بازهم به قدرت کامل تکلم نرسیده ولی بازهم کلماتی آسان مثل مامان و بابا را می‌تواند بیان کند.

ده تا هجده ماهگی : در این سن کودک می‌تواند حداقل ۶۰ کلمه را عنوان کند و بیشتر از ۲۰۰ کلمه را به خاطر بسپارد.

هجده ماهگی به بعد : کودک کاملا باید به حرف زدن و ساختن جمله مسلط  باشد.

البته گاهی کودکان بدون هیچ مشکلی دیرتر از روندی که گفته شد به حرف می‌آیند، ولی این مسئله باید بررسی شود  که آیا مشکلی وجود دارد یا خیر؟ چرا که در صورت وجود مشکل و عدم درمان به موقع امکان دارد در سنین بالاتر درمان تاثیری نداشته باشد و یا با مشکلات متعددی همراه باشد، استفاده از یک مشاور در زمینه کودکان کمک بهینه ای در تشخیص و درمان مشکلات گفتاری کودک دارد.

حرف نزدن کودک تا چه سنی طبیعی است؟

در پاراگراف قبل به طور طبیعی سیر یادگیری زبان را به تفکیک سن بیان کردیم. کودک‌تان شاید در بازه یک تا سه سالگی توانایی گفتاری را پیدا نکند، پس حتما باید برای بررسی مساله به متخصص مراجعه کنید. اگر کودک سه ساله‌تان هنوز نتوانسته هیچ جمله ای را ادا کند، جهت دیر حرف زدن کودک حتما برای ارزیابی به متخصص کودک مراجعه نمایید.

دیر حرف زدن کودک | مهم ترین نشانه های تاخیر گفتار کودک

همانطور که در بالا گفته شد رشد کودک باید روند صعودی داشته باشد. بنابر این اگر طبق روند بالا رشد و تکامل به طور کامل انجام نشد، باید حتما مشکلات را بررسی و با دلایل زیر تطبیق دهید. و در صورت بروز مشکل به پزشک گفتار درمانی یا مشاور مراجعه کنید. در این بخش مقاله راجع به نشانه های دیر حرف زدن کودک صحبت کرده ایم.

۱: اگر کودک شما به انواع صداها واکنش نشان نمی‌دهد یکی از دلایل دیر حرف زدن اوست که حتما باید به روانشناس مراجعه کنید.

۲: در ماه‌های اول تولد قادر به تشخیص صدا و یا بیان سخن خود نیست.

۳: تن صدایش متفاوت است (گوش خراش، با تن صدای زیاد)

۴: از زبان اشاره استفاده بسیاری می‌کند

نشانه‌های فوق کمک بسزایی به شما می‌کند تا تشخیص دهید که کودک‌تان نیاز به درمان دارد و برای درمان او اقدام کنید.

انواع تاخیر در دیر حرف زدن کودک

به طور کلی برای دیر حرف زدن کودک 3 نوع تاخیر وجود دارد. که از یکدیگر متفاوت هستند. این 3 نوع تاخیر در دیر حرف زدن کودک شامل موارد زیر است.

???? نقص زبان بیانی: این نقص زمانی اتفاق می‌افتد که کودک در برقراری ارتباط کلامی مشکل داشته باشد.

????نقص زبان پذیرا: این نقص هنگامی رخ می‌دهد که کودک در درک زبان با مشکل روبرو باشد.

???? نقص زبان بیانی و پذیرا: در این نقص کودک در درک زبان و برقراری ارتباط دچار مشکل شده است.

دلایل دیر حرف زدن کودک

اگر کودکی دیرتر از همسالان خود به حرف در بیاید، ممکن است دارای موارد غیرطبیعی به شرح زیر باشد. در این بخش مقاله راجع به دلایل دیر حرف زدن کودک اشاره کرده ایم. برای آشنایی با سایر اختلال زبان در کودکان کلیک کنید.

▪ عیب دار بودن سیستم تکلم کودک و اشکال در سقف دهان

▪این مشکل به دلیل مخاط مغزی یا سیستم عصبی نیست، بلکه مشکل از سیستم دهانی یا تکلمی است؛ یعنی کودک قدرت تکان دادن سیستم دهانی را ندارد و دچار مشکل است و نمی تواند هر کلمه را به درستی بیان کند.

▪ مشکل شنیداری یا شنوایی یکی دیگر از مشکلاتی است  که باید به آن توجه شود. در صورت واکنش نشان ندادن کودک‌تان به انواع صداها حتما به پزشک مراجعه کنید .این را در نظر داشته باشید که انواع عفونت‌های گوشی می‌تواند مانع شنیدن کودک نیز بشوند.

▪ استرس در کودکان می‌تواند کودک را کاملا لال یا بی شنوا یا کم شنوا بکند از جمله اختلالات اضطرابی در کودکان عبارتند از؛ اختلال اضطراب اجتماعی کودک، اضطراب جدایی در کودکان و اضطراب فراگیر کودکان می‌باشد که باید توسط خانواده و والدین کنترل و پایان داده بشوند، مراجعه به مشاور در این شرایط بسیار ضروری است زیرا عدم پیگیری می‌تواند صدمات جبران ناپذیری به همراه داشته باشد.

▪ شیوه اشتباه و غلط ارتباطی والدین. به این شیوه که والدین اجازه مشاهده زیاد تلویزیون به کودک می‌دهند. انگیزه ای برای صحبت فرزند ایجاد نمی‌کنند. والدین هم سطح با کودک صحبت نمی‌کنند و برای آموزش زبان دوم بسیار سریع اقدام می‌کنند.

عوامل پیشگیری از دیر حرف زدن کودکان

جهت پیشگیری از دیر حرف زدن کودک باید برخی از راهکارها را انجام دهید. جهت پیشگیری از مشکل تکلم در کودک خود راهکارهای زیر بسیار مفید است.

1️⃣ کتاب خواندن با لحن خود

یکی از عوامل پیشگیری از دیر حرف زدن کودک، کتاب خوانی است. کتاب خواندن می‌تواند نیم کره راست مغز را فعال کند، پس می‌توانید از نوزادی برای کودک‌تان کتاب بخوانید. کتاب خواندن ادبیات کودکان را فعال می‌کند. سعی کنید از کتاب‌های عکس دار زیاد استفاده کنید در حین خواندن کتاب کودک را وادار به تشخیص شخصیت‌ها کنید. و از او بخواهد با نشان دادن تصویر با شما سخن بگوید.

2️⃣ اشعار کودکانه

یکی دیگر از کارهایی که باعث بهبود دیر حرف زدن کودکان می‌شود، گوش دادن به اشعار کودکان و ترانه‌های کودکانه می باشد .سعی کنید با پخش اهنگ و تکان دادن هماهنگ دست و پا کاری کنید که کودک شاد بشود و او هم باید این حرکات را همراه با شما ادامه دهد . این راه برای درمان دیر حرف زدن کودک بسیار مناسب است.

3️⃣ بازی کردن

بازی کردن با کودک باعث می شود کودک شادی و خنده را تجربه کند، ولی به شرطی که اضطراب برای کودک ایجاد نشود؛ مثلا سعی کنید از بازی‌های فکری بیشتر استفاده کنید بازی‌های فکری باعث حل اختلال مغزی و بهبود دیر حرف زدن کودک می‌شود.

4️⃣ با کودک خود زیاد حرف بزنید

یکی دیگر از بهترین راه‌های پیشگیری از دیر حرف زدن کودک، حرف زدن با فرزندتان است یعنی سعی کنید او را به حرف زدن وادار کنید و در هر موقعیتی با او صحبت کنید. مثلا هنگام دیدن برنامه کودک نظر او را بپرسید یا در هنگام پیاده روی با او شعر تمرین کنید و یا از او بخواهید در محیط‌هایی که با دوستانش داشته خاطرات خود را بازگو کند.

راه درمان دیر حرف زدن کودک

درصورتی که احساس دیر حرف زدن کودک کردید، حتما نسبت به درمان اقدام کنید؛ چرا که عدم پیگیری در سنین پایین می‌تواند در سنین بالاتر مشکل را حادتر نماید و گاهی درمان را غیرممکن نماید. در ادامه روش‌های درمانی را برای شما بیان می کنیم.

✅ مشاور و روانشناس | دیر حرف زدن کودک

در ابتدای کار سعی کنید او را به پیش روانشناس ببرید. زیرا روانشناس کودکان باید تشخیص بدهد که اضطراب بر کودک غلبه نکرده و کودک از این لحاظ سالم است. و بعد در صورت نیاز به والدین نسخه گفتار درمانی می‌دهد که باید با رعایت جلسات تا انتها آن را انجام دهید. در نهایت با کمک روانشناس، دیر حرف زدن کودک درمان می‌شود.

✅ مراجعه به گفتار درمانگر

گفتار درمانگر فردی است که دیر حرف زدن کودک را تست می‌کند. و راه‌های گفتار درمانی را طی می‌کند که پدر یا مادر باید به کمک فرزند در هر جلسه آن شرکت کنند. و تمرین‌هایی که گفتار درمانگر می‌گوید باید مو به مو اجرا شود تا به نتیجه دلخواه برسند.

✅ نقش خانواده | دیر حرف زدن کودک

خانواده مهم‌ترین نقش را در بهبود دیر حرف زدن کودک ایفا می‌کنند؛ یعنی کودک باید حتما به بهبودی برسد و خانواده تکمیل کننده آن هستند و با روش‌های مختلف می‌توانند کودک را آزمایش و به حرف زدن در بیاورید پس سعی کنید خانواده‌ای شاد و مفرح فراهم کنید و در تمامی لحظات کودک‌تان را به هیچ وجه تنها نگذارید.

✅ واضح صحبت کنید

یکی از روش های درمان دیر حرف زدن کودک، مکالمه واضح است. در این روش باید کشیده تر و اغراق آمیز تر صحبت کنید. کودکان نیازمند صحبت های واضح هستند تا متوجه حرف ها و کلمات شوید.

✅ سوالات کمتری بپرسید

برخی از روش های درمان دیر حرف زدن کودک، کمتر سوال پرسیدن است. در این شرایط باید به جای سوال پرسیدن از کودک؛ به او توضیح دهید و شمرده صحبت کنید.

✅ بازخورد مناسب بدهید

بازخورد مناسب، روش درمانی صحیح برای دیر حرف زدن کودک است. در این شرایط باید با تشویق، توجه به صدا، تقلید صحبت کودک و … بازخورد تشویقی به حرف های او داشته باشید.

سخن آخر

دیر حرف زدن کودک یا تاخیر گفتار کودک مسیر رشدی او را دست خوش تغییرات زیادی می‌کند. والدین وظیفه دارند در زمان مناسب مانع از پیشروی این مساله شده و به دنبال راه چاره ای باشند. بسیاری از کودکان در 12 الی 18 ماهی قادر به حرف زدن و یا حداقل بیان کلمات هستند. آن ها تا دو سالگی می توانند جملات بلندتر ادا کنند. کودکانی که تا سه سالگی نتوانند به این مهارت ها دست یابند، باید برای ارزیابی علت دیر حرف زدن کودک یا تاخیر گفتار کودک به مراکز مشاوره کودکان ارجاع داده شوند.

برای دریافت مشاوره در زمینه دیر حرف زدن کودک می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی کودک با شماره 02191002360 و یا از طریق شماره 9099070354 با برترین متخصصان کلینیک تخصصی ذهن نو تماس حاصل نمایید.

سوالات متداول